Waardebepaling bedrijf bij scheiding
Gepubliceerd op 20-09-2023 door de Scheidingsplanner
Artikel in samenwerking met MKB Servicedesk
Wanneer je als ondernemer in algehele gemeenschap van goederen bent getrouwd, dan wordt de waarde van de onderneming in geval van scheiding gelijk verdeeld tussen jou en je ex-partner. Hiervoor is eerst een waardebepaling nodig. Wie voert dat uit? Hoe gaat dit in z’n werk en zijn er verschillen per rechtsvorm? Je leest het in dit artikel.
Een waardebepaling van de eigen onderneming kan trouwens ook onderdeel zijn van de afwikkeling van een scheiding als je in beperkte gemeenschap van goederen en/of op huwelijkse voorwaarden bent getrouwd. Hoe gaat een waardebepaling in zijn werk als je voor een scheiding staat?
Wie stelt de waarde vast van jouw onderneming?
De waardebepaling van een onderneming is specialistisch werk waarbij de meningen vaak uiteenlopen. Hiervoor is een waarderingsdeskundige (bijvoorbeeld een accountant) nodig.
Zo’n waardebepaling is zeker geen eenvoudige klus, want verschillende factoren spelen een rol. Zo wordt onder meer gekeken naar jaarcijfers, waarde van bedrijfsmiddelen, marktomstandigheden en toekomstige geldstromen. Daarnaast speelt ook de rechtsvorm van de onderneming een rol bij de waardebepaling (eenmanszaak, vof, bv, etc.) en kan een accountant kiezen uit meerdere waarderingsmethoden.
Samen de waarde van de onderneming bepalen
Tijdens de echtscheiding kunnen jij en je ex-partner eerst zelf proberen de waarde van een onderneming vast te stellen. Op deze manier kunnen jullie, met behulp van bijvoorbeeld de bedrijfsaccountant of een andere waarderingsdeskundige die jullie inschakelen, samen de waarde van de onderneming bepalen. Zónder dat de rechter daarover beslist. Dit is natuurlijk alleen een optie als jullie op goede voet uit elkaar gaan. In de praktijk is dit niet altijd even makkelijk en haalbaar. Daarnaast ben je als ondernemer gebaat bij een zo laag mogelijke waardering van je onderneming: hoe lager de waarde, hoe minder je hoeft te betalen aan je ex-partner als je deze gaat uitkopen. Andersom is je ex-partner juist gebaat bij een zo hoog mogelijke waardering van de onderneming.
Waarderingsdeskundige ingeval jullie er samen niet uitkomen
Komen jullie er samen niet uit? Dan kunnen jij en je ex-partner allebei een eigen waarderingsdeskundige inschakelen. Elke deskundige komt dan met een eigen waardebepaling. Onder begeleiding van adviseurs, mediators of advocaten, kunnen jullie vervolgens nog een keer proberen er op basis van deze waardebepalingen samen uit te komen. Lukt dat helaas niet? Dan zal de rechter er aan te pas moeten komen. De rechter beslist dan welke waardebepaling wordt gehanteerd voor de verdeling van de eigen onderneming. De rechter kan er trouwens ook voor kiezen zelf een onafhankelijke waarderingsdeskundige te benoemen. Meestal is dit een registeraccountant of een register valuator. Al met al kan de waardebepaling van de onderneming een kostbare gelegenheid worden.
Per wanneer wordt de waarde van de onderneming vastgesteld?
De peildatum van de waardebepaling is de dag van de feitelijke verdeling van de bezittingen. Meestal wordt de waarde op een eerdere datum vastgesteld door jullie samen in onderling overleg te bepalen zoals de laatste balansdatum van de onderneming op het moment dat het regeling van de scheiding wordt opgepakt.
Rechtsvorm onderneming en waardebepaling
De rechtsvorm van jouw onderneming speelt een rol bij de waardebepaling. Er bestaan verschillen tussen de verschillende rechtsvormen van een eigen zaak en de gevolgen hiervan voor de waardebepaling.
Eenmanszaak
Het bepalen van de waarde van een eenmanszaak is een ingewikkelde klus. Als eigenaar ben je gezicht van het bedrijf en de enige ‘medewerker’. Een groot deel van de bedrijfswaarde wordt aan jou opgehangen. Als zzp’er ben je dus in feite het bedrijf. Val jij weg? Dan is de eenmanszaak misschien wel zo goed als waardeloos met uitzondering van de waarde van de bezittingen minus de schulden van de eenmanszaak. Jouw waarde voor de eenmanszaak heet persoonlijke goodwill. Deze waarde is zo afhankelijk van jou dat een derde partij die waarde niet snel zal betalen voor de onderneming. Persoonlijke goodwill blijft daarom buiten beschouwing tijdens de waardebepaling. Dat geldt trouwens ook voor andere rechtsvormen van een eigen onderneming.
Besloten vennootschap (bv)
Een bv bestaat uit aandelen die bij een scheiding eerlijk verdeeld moeten worden als je in gemeenschap van goederen bent getrouwd. In de praktijk wil een ex-partner meestal geen aandelen in het bedrijf, maar gewoon geld. Als ondernemer kun je de aandelen dan kopen van je ex-partner. Een onafhankelijke accountant of een andere deskundige bepaalt de waarde van de aandelen. Belangrijk voor de waardebepaling van een bv is of je enig aandeelhouder bent van de vennootschap of de onderliggende vennootschappen. Zijn er meerdere aandeelhouders? Dan wordt er ook gekeken of je een meerderheids- of minderheidsbelang hebt.
Vennootschap onder firma (vof)
De waardebepaling van een vof is ook geen makkelijke opgave. Zeker niet wanneer jouw ex-partner een van de vennoten is. Een van jullie zal waarschijnlijk niet verder willen in de onderneming en moet dus uitgekocht worden; of de waarde van de vof moet op een andere manier verrekend worden. Een vof bestaat altijd uit minimaal 2 vennoten, waardoor het vermogen van de onderneming nooit van 1 persoon is. Het belangrijkste verschil in de waardering bij de diverse ondernemingsvormen zit in de fiscaliteiten. Voor de waardebepaling van de verschillende rechtsvormen zijn niet dezelfde belastingpercentages van toepassing. Bijvoorbeeld over de realisering van eventuele meerwaarde van een onderneming in de afspraken over de afwikkeling van de scheiding. Een goede fiscale begeleiding is dus noodzakelijk.
Waarderingsmethode voor waardebepaling eigen bedrijf
Een waarderingsdeskundige kiest meestal uit een van de volgende waarderingsmethodes voor de waardebepaling van de onderneming:
1. Boekwaarde
Het totale eigen vermogen volgens de balans (bezittingen minus schulden).
2. Intrinsieke Waarde
Het totale eigen vermogen volgens de balans op basis van de actuele waarde. Activa en passiva worden opnieuw gewaardeerd tegen de actuele waarde.
3. Liquidatiewaarde
De waarde van de onderneming is gelijk aan de direct realiseerbare opbrengsten van de activa minus schulden én de kosten die verbonden zijn met liquidatie.
4. Rentabiliteitswaarde
Jaarlijks geschatte winst gedeeld door de rendementseis.
5. Discounted Cash Flow (DCF-methode)
De waarde van de onderneming wordt bepaald door het geld wat in de toekomst verdiend kan worden.
Een waarderingsdeskundige kan er ook voor kiezen een combinatie van bovenstaande waarderingsmethoden te gebruiken.
Waardering onderneming bepaald? Continuïteit bedrijf staat voorop
Belangrijk in het hele proces van waardebepaling is dat een rechter de continuïteit van de onderneming altijd centraal stelt. Als het uitkopen van je ex-partner vervolgens niet in 1 keer mogelijk is, wordt er bijvoorbeeld gekeken naar een mogelijkheid tot gespreid betalen. Een rechter ziet liever niet dat een ondernemer financieel in de knel komt en bijvoorbeeld niet aan alimentatieverplichtingen kan voldoen.
Samenwerkingsverband met MKB Servicedesk
Dit artikel is geschreven door auteur Martin de Coninck van MKB Servicedesk in nauwe samenwerking met de Ondernemersdesk van de Scheidingsplanner. Hou er rekening mee dat in dit artikel de basisregels met betrekking tot een scheiding met een eigen bedrijf zijn verwoord. Iedere scheiding en situatie is echter uniek. Ook is de wet- en regelgeving op het gebied van scheiden soms voor meer dan één uitleg vatbaar. Laat je dus altijd goed adviseren door een scheidingsdeskundige. Onze Ondernemersdesk is gespecialiseerd in ondernemingsgerichte scheidingsvraagstukken. Wij regelen de scheiding op financieel, fiscaal en juridisch gebied. Alles is erop gericht dat eenieder van jullie na de scheiding verder kan.